Page 177 - Islamic Studies 07

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, beşinci sayı (Bahar-Yay / 2024) / 176

İsmailiyyə firqəsinin «tənasüx»ə e᾿tiqad bəslədiklərinə işarə
olunmuşdur, lakin onlar belə bir ittihamı qətiyyətlə rədd edib onu
tamamilə batil və əsassız adlandırırlar.

5. Şəriətin batini.
Dərsin əvvəlində qeyd etdik ki, İsmailiyyə alimləri bütün şər᾿i
üsul və hökmlərin zahiri və batini mə᾿nalardan ibarət olduğunu
hesab edirlər. Onlar bu barədə deyirlər: Allah-taala bütün şəriət və
ibadi hökmləri elə bir qaydada tə᾿yin etmişdir ki, onlar hər bir əqli
işləri və ilahi hökmləri əhatə edir. İbadət və hökmlər insanın cismi
ilə, batini hökmlər isə əql və mə᾿nəviyyatla bağlıdır. Bu səbəbdən
də şəriətin batininə daha çox qiymət verilmişdir. Onlar bu barədə bir
çox əsərlər yazmış, hətta Qur᾿anı öz şəxsi əqidələrinə əsasən təfsir
edərək ayə və ifadələrin batini mə᾿na daşıdığını hesab etmişlər.
Məsələn, namazın mahiyyətini haqqa də᾿vət və imama dua etmək,
orucu, ədəb-ərkanı riyakarlardan gizli saxlamaq, cənnəti imama
itaət, cəhənnəmi imama qarşı üsyan, həcci elm məqsədilə el-obanı
tərk etmək, zəkatı elmi, elmə ehtiyacı olan və həqiqi olaraq
qiymətləndirməyi bacaran şəxslərin arasında yaymaq kimi təfsir
etmişlər. İsmailiyyənin batinçiliyə olan meyli, müxaliflərinin onları
şər᾿i hökmləri kənara qoyub batini mə᾿naya kifayətlənməkdə ittiham
etmişlər. Yə᾿ni, namaz qılmaq əvəzinə imama dua edir, Beytul-
haramı ziyarət etmək əvəzinə öz əqidələrini yaymağa can atır və s.
Lakin İsmailiyyə ardıcılları bu ittihamları rədd edərək hər iki tərəfə
e᾿tiqad bəslədiklərini iqrar etmişlər və şər᾿i hökmlərin təkcə zahirinə
və ya batininə e᾿tiqad bəsləməyi və əməl etməyi ayrı-ayrılıqda
düzgün hesab etmirlər. Belə bir e᾿tiqadı olanları isə küfrdə ittiham
edirlər.
İsmailiyyənin diqqət yetirdikləri ən mühüm məsələlərdən biri də
imamət məsələsidir və bu barədə növbəti dərsimizdə söhbət
açacağıq.