Page 141 - Islamic Studies 07

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 140

Giriş
Qərb düşüncəsinin əksinə olaraq, insan haqqları dinlərdə,
ümumdünyəvi keçmişə və müxtəlif fəlsəfələrə malikdir. Bu yanaşma ilə
aydın olur ki, insan haqqlarının tarixi, insan yaranan günə qayıdır. İnsan
haqqları düşüncələri və onu himayə etmək, ilahi dinlərdə və xüsusi olaraq
islamda çox aydın şəkildə özünü biruzə verir. Belə ki, yaradılış barədə
2
1
düşünməyə dəvət , insana həyat bəxş edən nüanslar və bəşər həyatının
3
müdafiəsi , dinin ən mühüm təlimləri və ictimai ədalətin bərpası üçün
4
insanları hidayəti, Allah elçilərinin ən böyük missiyalarından olmuşdur.
İslamın fundamental hədəfləri və mesajları göstərir ki, bu müqəddəs
dinin təlimləri, insan haqqlarının rəvac tapmasında böyük rolu oynayıb və
oynayır. Belə ki, Allah dininin qanunvericilik olmasında hədəf Tövhidin
rəvac tapması, insanların haqqa tərəf hidayəti, insan haqqlarının müdafiəsi
5
və zülmkar tağutlarla mübarizədir. Allah elçilərinin ictimai ədalətin
bərqərar olması və ictimai təbəqələşmənin qarşısını almaq üçün etdiyi
təlaşlar, bəşər tarixinin ən üstün addımları hesab edilir. Həzrəti İbrahim
(ə)-ın Nəmrudla mübarizəsi, həzrəti Musa (ə)-ın, Bəni İsrailin qurtuluşu
üçün Fironla qarşıdurması, yahudilərin dinin təhrif etməsinə və dini
istibdada qarşı həzrət İsa (ə)-ın təlaşı və həzrəti Muhəmməd (s)-ın
müşriklər və bütpərəstlərin müqabilində qiyamı, çağdaş zamanın insan
haqqları hərəkatına stimul bəxş edə və tarix yazacaq nümunələr ola bilər.
Məsələyə insafla baxsaq, İnsan haqqları tarixini seyr edincə bu
mövzuda ən böyük əmək, ilahi dinlərin və məxsusən də islamın payına
düşdüyünü görürük. Bu həqiqəti görmək üçün isə, bəşər tarixinin müxtəlif
dönəmlərində insan haqlarının praktikası zamanı, mövcud olan şəraitə
diqqət yetirmək lazımdır.
1. Qurani Kərimə görə, İslam dininin meydana gəldiyi dönəmdə
insan haqqlarının bərbad vəziyyəti

1 Şübhəsiz ki, toxumu da, çərdəyi də Allah çatladır. O, ölüdən diri çıxarır, diridən isə ölü
çıxarır. Budur Allah! Siz necə də (haqdan) döndərilirsiniz! (Ənam surəsi, ayə 95)
2 Ey iman gətirənlər! (Peyğəmbər) sizi, həyat verəcək şeylərə çağırdığı zaman Allahın və
Peyğəmbərinin çağırışına cavab verin. Bilin ki, Allah insanla onun qəlbi arasındadır (onun
istəyinə çatmasına mane ola bilər) və siz Onun hüzuruna toplanılacaqsınız. (Ənfal surəsi, ayə 24)
3 ...kim bir adamı öldürməyən və ya yer üzündə fəsad törətməyən bir şəxsi öldürərsə, sanki
bütün insanları öldürmüşdür... (Maidə suarəsi, ayə 32)
4 Onlarla birlikdə Kitab və tərəzi nazil etdik ki, insanlar ədalətli olsunlar... ( Hədid surəsi, ayə 25)
5 Tağut, islam prinsiplərinə zidd olan hakimiyyətə deyilir.