Page 144 - Islamic Studies 07

İslamda insan haqları (tarixi araşdırma) / 143

Yuxarıdakı ayələrdə qeyd olnan və üzərində təkid edilən “onluq
göstərişlər”, əslində peyğəmbərin insan haqqlarının dirçəlməsinə dair
təlimlərində olan hədəflərinin bir qismidir:
1. Mən, şirki aradan aparmaq üçün seçildim ( Tövhid prinsipinin
müdafiəsi)
2. Ata və anaya yaxşılıq, mənim proqramımın başlanğıc hissəsidir
(valideyn hüququna riayət)
3. Mənim dinimdə, səbəbindən asılı olmayaraq uşaq öldürmək qadağandır.
(uşaq haqqlarının və xüsusi olaraq həyat haqqının təmini)
4. Pisliklərlə mübarizə, bəşəriyyəti gizli və aşkar çirkinliklərdən
uzaqlaşdırmaq üçün göndərilmişəm. ( Təlim və tərbiyə haqqlarını dirçəltmək)
5. Mənim şəriətimdə, bir insanı öldürmək qadağandır (Həyat haqqının
müdafiəsi)
6. Yetimin malına xəyanət etmək, haramdır. ( Müliyyət hüquqlarına
ehtiram)
7. Mənim ayinimin əsasnaməsi ədalətdir. Bunun üçün də, saxtakarlıq və
müqavilədə aldatmaq haramdır. (Hüququn təyin və izah olunmasında, ədalət
prinsipi)
8. Heç kəsə, bacarığından çox öhdəlik vermirəm (Bacarıq və öhdəlik
arasında tənasüblük prinsipi)
9. Danışıqda ədalətə riayət etmək, Allahın hökmüdür. (ifadə azadlığı
hüququ və onun həddi)
10. Allahla bağladığınız əhdə vəfalı olun ( İnsan həyatında fəfalılıq
prinsipinin əsas tutulması)
Yuxarıda qeyd olunan “onluq göstərişlər”, “Tövhid”lə başlayır və
“əhdə vəfa prinsipi” ilə sona çatır. Çünki, Tövhid və əhdə vəfa prinsipi,
insan haqqlarının fundamenti və bəşəriyyətin bütün sağlam islahatlarının
əsasını təşkil edir. Əksinə olaraq isə şirk və əhdi sındırmaq, bütün ictimai
fəsadların mənşəyi və insan haqqlarına zərbə vuran ən böyük amil hesab
edilir. Bunun üçün də, müqəddəs Quran, Allahın ayələrində olan
tövsüyələri üzərində düşünməyi təkidlər vurğulayır. Daima düzgün yolda
qədəmləmək üçün, bu göstərişləri yadımızda saxlamalıyıq. Başqa ifadə ilə
desk, Allahın əmrlərindən qəflətdə olmaq, bəşəriyyətin daim problemlər
içərisində qalmasının və insan hüquq və azadlığının taptanmasının başlıca
amilidir: “Hər kəs Mənim öyüd-nəsihətimdən (Qurandan) üz
1
döndərsə, güzəranı daralar...”

1 Ta ha, ayə 124