Page 146 - Islamic Studies 07

İslamda insan haqları (tarixi araşdırma) / 145

ümmətə iftixar bəxş edən, o dövrün hətiqət teşnələri üçün yaz yağışı,
müsəlmanların başını uca edəcək və dostlarının izzət və şərəfi olacaq şəxs
1
kimi göndərdi.”
Başqa bir yerdə isə, besət dönəmində cəmiyyətin halını aşağıdakı
kimi şərh edir:
Allah tala peyğəmbəri elə bir zamanda göndərdi ki, öncəki
peyğəmbərlərin besətindən bu yana, millətlər dərin yuxuya qərq
olmuşdular. Dünya fitnə və fəsada bürünmüş, çirkin əməllər artmış və
müharibə atəşi hər yarı alova bürümüş, dünyanın nuru sönmüş, yalan və
məkrlərlə dolmuşdur. Həyat ağacı solmuş və daha bar vermirdi. Həyat
suyu qurumuş və hidayət nişanələri köhnəlib aradan getmişdi. Azğın və
həlskedici bayraqlar aşkar olmuş, dünya pis qiyafəsi ilə camaata baxır,
qəmgin və sətr şəkildə öz əhli ilə üz-üzə dayanmışdı. Cahiliyyət
dönəmində dünya ağacının meyvələri, fitnə və murdar yem idi. Daxilində
2
vəhşət, iztirab, xaricində isə höhumətin zülm qılıncları var idi.
3. İslamda insan haqqlarının quruluşu və qanunvecilik halına
salınması
İslamda insan haqqları, vəhyani mənşəyə malikdir. Qunanın nazil
olması və peyğəmbərin zamanında bu müqəddəs kitabın ayələrinin
yığılması, insanı himayəsinin və islamda insan haqqlarının
sistemləşdirilməsinin başlanğıc nöqtəsidir. Peyğəmbər (s)-in metodunun
praktikaya salınması ilə təkmilləşdirici işlər görüldü və insan haqqlarının
sistemləşməsi yönündə böyük addımlar atıldı. İnsan haqqlarına aid olan
ayə və hədislər, islam hüququnda parlayan fəsil bir fəsildir.
Hicrətin üçüncü və dördüncü yüzilliklərində islami fiqh və əxlaqın
sistemləşməsi, bu dönəmlərdə şeyx Tusiyə aid olan fiqhi və əxlaqi
kitablarda özünü göstərir. İslam fiqhinin sonrakı mərhələlərində insan
haqqları təfəkkürü, müsəlman fəhiflərinin və hüquqşunaslarının daima
əsas müzakirə obyektində olmuşdur. Bu tərtiblə,
islamda insan haqqlarının tarixi əvvəl on illiklərinə (milad təqvimi
ilə 7-ci əsrin ikinci yarısı) qayıdır ki, bu da qərb insan haqqları ilə
müqayisədə on iki əsr daha qədimdir.
İnsan haqqlarının, əqidə ilə möhkəm bağlılığının ( Allaha və onun
şəriətinə iman) olması, İslamın ən mühüm təlimlərdindəndir. Tövhid
(Allaha inam) , məad (ölümdən sonrakı həyata inam) hikmək (hədəfli

1 Nəhcül-bəlağə
2 Nəhcül-bəlağə