Page 37 - Islamic Studies 07
P. 37

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 36

                     Giriş

                     Bəziləri də həyatın ümumiyyətlə bir məsələ, dinin də digər bir
               məsələ olduğunu və dini həyat işlərinə qarışdırmamağı söyləyiblər.
                     Belə  insanların  ilk  səhvi,  insanların  həyatında  baş  verən
               hadisələrin  ayrı-ayrı  olduğunu  düşünmələridir.  Halbuki,  həyatın
               bütün hadisələri vahid və bir-birinə bağlıdır. İnsan həyatının bütün
               sahəsində olan məqsədəuyğunluq və fəsad, digər sahələrə təsir edir.
               Hər bir cəmiyyətin mədəniyyət ya siysət ya məhkəmə ya əxlaq və
               tərbiyə  və  ya  iqtisadyyatı  fasid  ola-ola,  dininin  düzgün  olması
               mümkün deyil. Bunun əksi də belədir.
                     Əgər dinin təkcə məscidə ya kilsəyə getmək, namaz qılıb və
               oruc tutmaq olmasını fərz etsək, onda dinin digər məsələlərdən ayrı
               olmasını iddia etmək, mümkündür. Bu məsələ xiristianlıq barəsində
               doğru ola bilsə də, islam barəsində bunu söyləmək doğru deyil.

                     İslamla iqtisadiyyatın iki cür bağlılığı
                     İslamın  iqtisadiyyatla  iki  cür  bağlılığı  var:  Bilavasitə  və
               vasitəli.  İslamın  iqtisadiyyatla  bilavasitə  bağlılığı  mülkiyyət,
               mübadilə, maliyyat, qəyyumluq, irs, hədiyyə və sədəqə, vəqf, mali
               və digər  sahələrdə cəzalar  barəsində  iqtisadi  qanunlara  zəncirvari
               bilavasitə bağlılığı olması cəhətindəndir.
                       İslamın kitabul-bəy (alqı-satqı), kitabul-icarə (icarə), kitabul-
               vəkalə (vəkalət), kitabur-rəhn (girov), kitabul-irs (irs), kitabul-hibə
               (hədiyyə), kitabul-vəqfi (vəqf) sahələri var.
                     Digər  tərəfdən,  Qurani-kərimin  buyurduğu  kimi  “bəzisinə
               inanır, bəzilərinə isə inanmırıq” qanununun tərk edilməsini bilirik.
               Belə  olduqda,  ya  gərək  islamı  bütünlüklə  qəbul  etməli,  ya  da
               bütünlüklə qəbul etməməliyik.
                     İslamın iqtisadiyyatla vasitəli bağlılığı, əxlaq yolu ilədir. Digər
               dinlər  də,  bu  məsələdə  müəyyən  qədər  islama  bənzəyirlər.  İslam
               insanları  əmanət,  iffət,  ədalət,  yaxşılıq  və  isara  tövsiyə  edir.
               Oğurluq, xəyanət və rüşvəti isə qadağan edir. Bunların hamısı ya
               sərvət  sahəsində  olub,  ya  da  bir  hissəsinin  sahəsi  sərvətdir.
               İqtisadiyyat  məsələləri  aydınlaşmayınca,  ədalət,  əmanət,  iffət  və
   32   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42