Page 42 - Islamic Studies 07
P. 42
İslam iqtisadiyyatı (Ustad Mütəhhəri baxışında) / 41
qumar, qadın alverçiliyini (mamaroza), qiyafə (insanların üz
cizgilərindən onların bir-birinə olan qohumluğunu
müəyyənləşdirir), kahinlik, tərifə layiq olmayan şəxsi tərifləməyi,
nəcşi (hərracda yalandan qiyməti qaldırma), zalimə kömək, zalim
tərəfindən rəhbərlik, mömini həcv etməyi (həcv: bir şəxsə, ictimai
quruluşa, yaxud həyatdakı mənfiliklərə qarşı yönəldilmiş istehzalı,
kəskin, acı, kinayəli yazı), vacibi əməllərdən qazanc əldə etməyi, və
haram edir. Qeyd etdiklərimizin hamısından islamın tezisinin belə
olması məlum olur:
Gəlir mənbəyi, insanların istək və tələbləri olmamalı, ümumi
məsləhətlər gəlir mənbəyi olmalıdır. Fəqihlərin dili ilə desək, halal
məqsədlərlə istifadə olunan, əhəmiyyətli və faydalı bütün şeylərin
alqı-satqısı düzgündür. Bu iqtisadiyyat, insan əxlaqı və tərbiyəsi ilə
əlaqəli və realist bir iqtisadiyyatdır. Deməli, islam sərvəti
çoxaltmağın tərəfdarı olmaqla yanaşı, sərvəti özünün ali hədəflərini
təmin etmək vasitəsi sayır. Ona görə də, hədəf sərvətin özündən daha
alidir. İslam gəlir əldə etməyin yolunu istəklər və tələblər deyil,
ümumi məsləhəti gəlir yolu sayır. Amma yeni
iqtisadiyyatda,xüsusilə kapitalizm iqtisadiyyatında belə
məhdudiyyətlər yoxdur. İran kimi ehtiyaclı ölkələrdən nə aparıb
əvəzində nə verdikləri reallığını, ixrac etdikləri mallardan anlamaq
olar.
Üçüncü məsələ budur ki, hər bir yolla sərvət dalınca olmağın
düzgün olmadığı kimi, iqtisadiyyat sistemi də, inkişaf yolunu
bağlayan və qarşısını alan formada olmamalıdır. Bizim fikrimizcə,
inkişafa mane olan məsələlərdən biri, “istedad miqdarında iş və
ehtiyac miqdarında xərc“ tezisidir ki, insanların bir-birirnin
mənafelərində şərik olmalarını lazım tutur. Bunun neçə iradı var :
Birincisi budur ki, bu məsələ insan fitrətinin əksinədir. İnsan
fərdlərinin bir-birinə təbii bağlılığı, bədən hissələrinin bir-birinə
olan bağlılığı həddində deyil. İkincisi budur ki, bunun özü bir növ
istismar sayılır. Üçüncüsü budur ki, həvəs və fəaliyyətin qarşısını
alır. İnsan işinin nəticəsinin özünə qayıtdığını bilən zaman, onda
işinə həvəs yaranır. İdarə işçiləri niyə simvol əhlidirlər? Niyə
onlarda idarə xəstəliyi var? Çünki, imanları yoxdur. Onların gəlir və
nailiyyətlərinin heç birinin fəaliyyətlərinə bağlılığı yoxudur. Əksinə
