Page 43 - Islamic Studies 07
P. 43

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 42

               gəlirləri fraksiyaçılıq, fırıldaqçılıq, mal rüşvəti və bəzən də, namus
               rüşvəti kimi qeyri-qanuni işlərlədir.
                     Xoşbəxt o cəmiyyətdir ki, iqtisadiyyat sistemi elədir ki, gəlir
               əldə  etməyin  yolu  yalnız  fəaliyyətlədir.  Hər  bir  şəxsin  fəaliyyət
               nəticələri də, yalnız özünə məxsusdur.  Bədbəxt o cəmiyyətdir ki,
               onda  iş  cəmiyyətə  verilmir.  Həmin  cəmiyyətdəki  iş,  birja  işləri,
               qeyri-dövləti işlər və insanları azdıran işlərə, aid edilir1 və sağlam
               və  faydalı  fəaliyyət,  gəlir  yolu  sayılmır.  Həmçinin,  bədbəxt  o
               cəmiyyətdir  ki,  qeyri-qanuni  gəlirlərin  yolunu  bağlamasına
               baxmayaraq, şəxsi baxımdan qanuni gəlirin yolunu da, açmamış və
               “istedad  miqdarında  iş və ehtiyac miqdarında  xərc“ tezisi  yolunu
               seçmişdir. İslam  həm şəxsi malikiyyətin tərəfdarıdır, həm də onun,
               imani tərbiyəsi var və qeyri-qanuni gəlirin yolunu bağlamışdır.
                     Bizim dəmir divarların o tərəfindən olan ya okeanın o başından
               gətirilən tezislərin heç birinə ehtiyacımız yoxdur, islamın tezisi bizə
               kifayət  edir.  Qanuni  yolla  əldə  edilən  yüz  parça  ilə,  mülkiyyətin
               yaranmamasını qəti şəkildə bilməliyik. Hədisdə buyurur: “Qanuni
               yolla,  on  min  dirhəm  cəm  olmaz.”1    Əlbəttə,  bu  hədis  o  dövrün
               həyatı  barəsindədir.  Məqsəd  budur  ki,  həmişə  qanuni  gəlirin,
               müəyyən  həddi  var.Ondan  yuxarı  olan  gəlir,  qanuni  yolla  əldə
               edilmir. Bu sözün mənası bu demək deyil ki, əgər kimsə əldə edibsə
               ondan almaq lazımdır. Mülkiyyəti hədələyən tezis, ən səhv tezisdir.
               Biz çuvalın başın buraxmışıq və “min əynə ləkə haza” (bunu hardan
               əldə  etmisən)  qanununu  unutmuşuq.  Ona  görə  də,  şərik  olma  və
               hədələmə  yolunu  seçmək  istəyirik.  Ömərin  tezisi  olan “min  əynə
               ləkə  haza”  tezisi,  şərik  olma  ya  mülikiyyəti  hədələmə  tezisindən
               daha dəyərlidir.2

                     İstehsal
                       İnsanın heyvanların çoxu ilə fərqi bundadır ki, heyvanların
               çoxu ehtiyaclarını təbiətdən hazır formada əldə edir və özləri onu
               istehsal edə bilmirlər. Yəni ehtiyacduyduqlarının hazırlanması üçün,
               təbii  maddələr  üzərində  az  da  olsa  işləmələrinə  ehtiyac  yoxdur.


               1  Bu mədəniyyət, ədliyyə və iman cəhətinə aiddir
               1  Vəsailuş-şiə, c12, kitabut-ticarə, bab 8, s 21, Təhzibdən nəql olunub, c2, s100
               2  Bax: Ömər Əqqadın Əbqəriyyə kitabı
   38   39   40   41   42   43   44   45   46   47   48