Page 25 - Islamic Studies 07

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 24

düşəcəyini təsəvvür edirlər. Bu əqidənin qalıqları bir çox dinlərdə,
xüsusən hindu dinində günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Bütlərin
bəziləri təbiətin gücünün nümunəsidir.

Fetişizm və Cadu
“Fetish” portuqal dilindən alınma sözdür və cadu mənasını
daşıyır. Fetişizmə etiqad, yəni daxilində cadu qüvvəsi olan maddi
şeylərə ehtiram ibtidai insanlar arasında müşahidə olunur. Bu şeylər
çox vaxt daşlardan, mədənlərdən əldə edilmiş maddələrdən olur və
həmin qövmlərin əqidəsinə görə qeyd olunmuş əşyaların daim
insanın yanında olması ona xoşbəxtlik gətirir.
Ümumiyyətlə, ibtidai dinlərdə bəzi əşyaların xüsusi gücə malik
olması inancı mövcud idi və bu səbəbdən də həmin əşyaya qarşı
xüsusi ehtiram olurdu. Hər hansı bir daşın, çubuğun, ağacın və
yaxud heyvanın xüsusi gücə malik olması qəbul edilirdi və ondan
təbərrük kimi istifadə olunurdu. İnsanlar ona tapınırdılar. Bu əşyalar
Mana adlandırılırdı. Belə təsəvvürlərin və əqidələrin qalıqlarına
inkişaf etmiş dinlərdə də rast gəlmək olar. Mana sözü də Polineziya
adalarında yaşayan qədim xalqların dillərindən götürülmüşdür.

Xatırladaq ki, ibtidai dinlərdə mövcud olan cadu anlamı ilə
bizim təsəvvür etdiyimiz cadu anlamı arasında fərq çoxdur. Həmin
dinlərdə cadu təbii qüvvələrdən kömək və yardım üçün həyata
keçirilən xüsusi mərasim mənasını daşıyırdı. Belə mərasimlərin
həyata keçirilməsində cadugərlər fəaliyyət göstərir və mərasimin
keçirilməsini öz üzərinə götürürdülər. İbtidai icmalarda elm və
savad məsələsinin məna kəsb etmədiyindən bu şəxslərin də
digərlərindən heç bir fərqi yox idi və yalnız hamının bu şəxslərdə
olan qeyri-adi qüvvəyə inanması onları digər insanlardan
fərqləndirirdi.
Cadugərlər xəstələri müalicə etmək üçün də öz qüvvələrindən
istifadə edirdilər. Belə cadugərləri çox vaxt şaman adlandırırlar.
Cadugərlər çətin və dözülməz şəraitdə yaşamaqla özlərinə əzab
verirdilər, çox vaxt bədənlərində xüsusi nişanələr əmələ gətirirdilər
və bəzən də, özlərini axtalayırdılar.