Page 53 - Islamic Studies 07

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 52

Giriş
Həzrət Məhəmməd Peyğəmbər sağ ikən, camatın dini və dünya
işləri (s) onun əlində idi və müsəlmanlar o Həzrətin (s) göstərişlərinə
itaət etməyi özlərinə vacib bilirdilər. Çünki Mütəal Allah
müsəlmanlara o Həzrətə (s) mütləq şəkildə itaət etməyi əmr
etməkdən əlavə,1 siyasi, məhkəmə, hərbi məsələlərdə də Rəsuli-
Əkrəmə (s) itaət etmək barədə tə’kidli əmrlər vermişdi.2
Başqa sözlə, Peyğəmbər (s) nübüvvət və risalət, İslam
hökmlərini ümmətə bəyan edib öyrətməkdən əlavə, islam
cəmiyyətinə rəhbərlik etmək kimi bir öhdəçiliyə də malik idi. Daha
sonra o, qəzavət (məhkəmə), hərbi rəhbərlik və s. kimi mühüm
vəzifələri də icra edirdi. İslam dinində ibadi və əxlaqi vəzifələrdən
əlavə siyasi, iqtisadi, hüquqi və s. hökmlər də mövcud olduğundan
islam Peyğəmbəri də (s) insanlara tə’lim-tərbiyə vermək və Allah
tərəfindən dini vəzifələri onlara çatdırmaqla yanaşı, ilahi hökm və
qanunların icra olunmasını və bütün hökumət işlərini də öz öhdəsinə
almışdı.
Sözsüz ki, düz yola hidayət etməyə qadir olmasını iddia edən
bir din bu kimi mühüm məsələlərə laqeyd yanaşa bilməz. Təməlini
bu din təşkil edən bir cəmiyyət də bu kimi siyasi və hökumət
mənsəblərindən məhrum ola bilməz. Bu mənsəblər də məhz
“imamət məqamı” adı ilə tanınır.
Amma yenidən belə bir sual yaranır: Peyğəmbərin (s)
vəfatından sonra bu məqamı kim öhdəsinə almalıdır? Mütəal Allah
bu məqamı Peyğəmbərə əta etdiyi kimi, başqa şəxslərə də verirmi?
Bu məqam yalnız Allah tərəfindən tə’yin olunması ilə özünə
qanunilik tapırmı? Yoxsa, bu məqamın Allah tərəfindən əta
olunması yalnız Peyğəmbərə (s) aiddir və o Həzrətdən (s) sonra
camaat özü imam seçib özlərinə rəhbər tə’yin edir? Doğrudanmı

1 “Ali-İmran” surəsi, ayə:32, 132, “Nisa” surəsi, ayə:12, 14, 69, “Maidə” surəsi,
ayə:92, “Ənfal” surəsi, ayə:1, 20, 46, “Tövbə” surəsi, ayə:71, “Nur” surəsi, ayə:51, 54,
56, “Əhzab” surəsi, ayə:66, 71, “Hücurat” surəsi, ayə:14, “Fəth” surəsi, ayə:16-17,
“Məhəmməd” surəsi, ayə:32, “Mücadilə” surəsi, ayə:12, “Mümtəhinə” surəsi, ayə:12,
“Təğabun” surəsi, ayə:12, Cin-23.
2 “Ali-İmran” surəsi, ayə:152, “Nisa” surəsi, ayə:42, 59, 65, 105, “Maidə” surəsi,
ayə:48, “Həcc” surəsi, ayə:67, “Əhzab” surəsi, ayə:6, 36, “Mücadilə” surəsi, ayə:8-9,
“Həşr” surəsi, ayə:8.