Page 57 - Islamic Studies 07

İSLAM ARAŞDIRMALARI JURNALI, Üçüncü il, yeddinci sayı (payız-qış / 2024) / 56

Lakin sual yaranır ki, görəsən, birinci xəlifə bu haqqı haradan
əldə etmişdi? Nə üçün sünnilərin e’tiqadına əsasən Peyğəmbəri-
Əkrəm (s) İslam üçün birinci xəlifə qədər ürək yandırmamışdı və
bünövrəsi yenicə qurulmuş İslam cəmiyyətini başsız qoymuşdu?!
Halbuki Mədinədən cihada getdiyi zamanlarda belə, öz yerində
müəyyən bir şəxsi tə’yin edirdi. Həm də o Həzrət (s) öz ümmətinin
arasında gələcək ixtilaf və fitnələrdən xəbər verirdi. Bu kimi çoxlu
sualları nəzərə almasaq belə, əsas e’tibarı ilə buna diqqət yetirmək
lazımdır ki, sünnilərin və şiələrin ixtilafı, hər şeydən öncə, imamətin
dini bir məqam olub şəriət və Allah tərəfindən tə’yin edilməyə bağlı
olmasımı, yoxsa, dünyəvi bir səltənət olub ictimai amillərə tabe
olması ilə əlaqədardır. Şiələr inanırlar ki, hətta Peyğəmbərin (s) özü
belə öz canişinini tə’yin etməkdə müstəqil deyilmiş, əksinə, onu
ilahi vəhy əsasında tə’yin etmişdir. Həqiqətdə nübüvvətin sona
çatması hikməti mə’sum imamın tə’yin edilməsi ilə tam mə’nada
əlaqəlidir və Peyğəmbərin (s) vəfatından sonra İslam cəmiyyətinin
əməl olunması lazım olan məsləhətləri məhz belə bir imamın varlığı
ilə müəyyən olunur.
Buradan şiələrin nəzərində imamət məsələsinin nə üçün
e’tiqadi bir prinsip kimi irəli çəkilməsi və ona füruiddindən olan
fiqhi bir hökm kimi baxılmaması, nə üçün onların imamda üçlük
təşkil edən şərtləri (Allah verən elm, ismət və Allah tərəfindən tə’yin
olunma) mö’təbər saymaları, nə üçün şiənin kəlam istilahında bu
məfhumların – İslam cəmiyyətinə rəhbərlik, hökumət və ilahi
hökmlərin tanınmasında mərcəiyyətin məfhumu ilə qarışması aydın
olur və sanki imamət kəlməsi onların hamısına dəlalət edir.
İndi imamət məfhumu və onun şiə e’tiqadında tutduğu
mövqeyə nəzər yetirməklə bu əqidə barəsində söhbətə başlayırıq.

İmamın varlığının zərurəti
22-ci dərsdən aydın oldu ki, insanın yaradılışındakı hədəfin
gerçəkləşməsi vəhy vasitəsilə yol göstərməyə bağlıdır və Allahın
hikməti bunu tələb edirdi ki, dünya və axirətdəki səadət yollarını
insanlara öyrətmək üçün müəyyən peyğəmbərləri göndərərək
onların bu ehtiyaclarını tə’min etsin. Onlar da öz növbəsində
iste’dadlı insanları tərbiyələndirsinlər və onları müyəssər olan
kamalın son mərhələsinə çatdırsınlar Eləcə də münasib ictimai şərait