Page 74 - Islamic Studies 07

İxlas və riya / 73

Sonra ibn Əbil Hədid yazır:

“Həbbeyi Ərəni adlı bir nəfər deyir: «İmam(ə) beytül-malı
səhabələr arasında bölüşdürdükdən sonra başqaları kimi özünə də
beş yüz dinar pul ayırdı. Döyüşdə iştirak etməmiş bir şəxs o ali
Cənaba yaxınlaşıb dedi: “Ey Əmirəl-möminin! Bu vuruşda cismim
sizinlə birgə olmasa da, qəlbim sizinlə idi. İstəyirdim, bu döyüşdə
sizinlə bir yerdə vuruşum. Mənə də puldan əta et. İmam(ə) öz payını
1
ona verib özü üçün heç bir şey saxlamadı.”
Bu məsələdən belə başa düşürük ki, əgər biri başqalarının
işindən razı olarsa, demək, əzab və savabında da onlarla şərikdir.

Niyyət-insan şəxsiyyətini formalaşdıran amil kimi

Əməlin keyfiyyət və dəyərinə niyyət güclü təsir bağışladığı
kimi, insan şəxsiyyətinin formalaşmasına da böyük əhəmiyyətə
malikdir. Əgər bizi əhatə edən adamların şəxsiyyətini öyrənmək
istəsək, bunu onun düşüncə və məqsədlərində axtarmaq lazımdır.
Təkcə özünü düşünən adamla xalqın nicatı üçün çalışan şəxs
eynidirmi? Özünə qənimət ələ keçirmək üçün döyüşə gedən adamla
Allah rizasına görə vuruşan adama bir cərgədə baxmaq olarmı? Bu
bərabərlik və bərabərsizlik insanların əməlləri ilə yox, onların
şəxsiyyəti və məqsədləri ilə əlaqədardır, çünki zahirdə əməl birdir,
onun heç bir fərqi yoxdur. Şücaət göstərib rəşadətlə vuruşan iki dəstə
arasındakı fərq düşüncə və niyyətdədir. İmam Sadiq(ə) bu ölçü ilə
bəndələri üç qismə bölərək hər birini ibadətdə olan niyyətlərinə
uyğun bir xüsusiyyətlə vəsf edir:

“Həqiqətən, Allah bəndələri üç dəstədirlər. Birinci dəstə
Allaha cəhənnəm əzabının qorxusundan ibadət edir. Bu, qulların
ibadətidir. İkinci qrup cənnətə və mükafata görə Allaha ibadət
edirlər. Bu da nökər və muzdur ibadətidir. Üçüncü dəstə isə Allahı
sevdiklərindən ona ibadət edirlər. Bu isə azadələrin ibadətidir, yəni
onlar Allaha cəhənnəm əzabından qorxduqlarına və cənnət
nemətlərinə görə yox, Allaha bəslədikləri məhəbbət və pak niyyət
üzündən ibadət edirlər. Bu, ibadətin ən uca zirvəsidir.”
2

1 «Şərhi-Nəchül-Bəlağə» ibn Əbil-Hədid: I c/s-249,250.
2 “Biharül-ənvar” Beyrut çapı: LXVII c/s-255;